Uganda blog 2 – 12 mei 2016

Oli otya,

Deze afgelopen weken heb ik vooral stage gelopen. Van maandag tot en met vrijdag loop ik stage hier van ongeveer 8 uur ’s ochtends tot en met half 6 ’s avonds. Dan zijn namelijk de hogere primary groepen ook vrij en verdwijnen langzamerhand alle kinderen van het schoolplein. Ook de kinderen uit mijn klas die in feite al om 3 uur/half 4 vrij zijn. Veel kinderen blijven hangen op het schoolplein, ook omdat ze moeten wachten op oudere broertjes of zusjes. De kinderen komen vooral met de voet naar school. Fietsen absoluut niet en met de auto opgehaald of gebracht worden is ook zeer uitzonderlijk. Wat volgens mij nog wel iets vaker gebeurt is dat zij een boda boda als vervoersmiddel gebruiken.

Toen ik maandag voor het eerst op stage kwam heb ik kennisgemaakt met het team van de Bondekoschool. Het team bestaat uit 12 leerkrachten die allerlei verschillende functies op zich nemen aangezien er ook leerkrachten zijn die verantwoordelijk zijn voor verschillende vakgebieden in verband van de manier van onderwijzen in de hogere klassen (P4 tot en met P7). Zij krijgen namelijk iedere drie kwartier een andere leerkracht die een vak geeft, zoals mathematics, science (biologie/natuurkunde), religion, social studies (soort maatschappijleer), creative arts en nog wat meer. De vakken worden echt op hoog niveau gegeven. Soms gaan de onderwerpen al zover dat het voor ons al op middelbaaronderwijs niveau zit, vooral mathematics (dat al wiskunde is, zoals het oplossen van formules en het vinden van x) en science (dat al echt over natuurkunde gaat) hebben daar een handje van. Ook de onderwerpen die hier behandeld worden met bijvoorbeeld social studies zijn heel verschillend ten opzichte van Nederland. Het richt zich erg op maatschappelijke problemen hier, zoals ziektes (malaria, aids) en wat daaraan te doen is en hoe er mee omgegaan moet worden. Zo speelden ze afgelopen week in P5 na hoe een bezoekje aan de dokter gaat wanneer je malaria denkt te hebben. Ook zijn er heel veel voorlichting boekjes te vinden in de hogere klassen die bijvoorbeeld gaan over hoe kinderen zich horen te gedragen of ontwikkelen en wat wel of niet normaal/geaccepteerd is. Zij lezen dit als leesboeken.
Wat ook erg anders is hier is dat het leren ook veelal bestaat uit het letterlijk leren van betekenissen. Er wordt veel gebruik gemaakt van het opzeggen van een aangeleerde of standaard zinnen: “School is a place where we go to learn.” Of: “Things we use to clean our bodies.” Ze laten hier de kinderen heel veel in koor (na)zeggen. Iemand zei mij dat dat ook is omdat sommige kinderen het toch enger vinden om iets in de klas te zeggen. Op deze manier is het gemakkelijker voor de kinderen om iets te zeggen wanneer zij het in koor doen. Toch heeft het wel veel weg van opdreunen en wordt er weinig eigen betekenis gegeven aan onderwerpen op deze manier vind ik. Toch heeft het ook wel wat, omdat er soms behoorlijk wat volume door ontstaat en dat ook wel weer heel krachtig lijkt. Dit vind ik vooral wanneer je de klas begroet en zij jou (in koor) terug begroeten. “Goodmoring P2.” “Goodmorning teacher Valerie.” “How are you?” “We are allright, thank you teacher Valerie.” “How was your weekend?” “Our weekend was allright/okay, thank you teacher Valerie.” Het is leuk om respons te krijgen van de hele klas, maar het is niet zo persoonlijk. Daarom ben ik toch meer voorstander van het persoonlijk begroeten van de kinderen zodat je ook echt kunt vragen naar persoonlijke interesses en het horen van hun eigen verhalen in bijvoorbeeld kringgesprekken of één op één gesprekjes. Dit doe ik dan ook steeds meer hier in de klas. Ik hoop ook nog een kring te kunnen invoeren op de maandag en/of aan het einde van de dag. Nu is het namelijk zo dat wanneer het 3 uur is de leerkracht zegt dat het tijd is om te gaan waarop de kinderen de klas uitstormen. Ik vind het krachtiger en meer groep gebonden wanneer je gezamenlijk de dag afsluit en de kinderen persoonlijk nog een keer gedag zegt. Hier merk ik dat dat toch wel erg belangrijk is en ik hier veel waarde aan hecht. Toen ik vrijdag voor de eerste keer besloot om op tijd bij de deur te gaan staan (voordat de leerkracht heeft gezegd dat het tijd is) heb ik alle kinderen een hand gegeven en ze een fijn weekend gewenst. De kinderen vonden het fantastisch om de leerkracht een hand te geven of een highfive (ik natuurlijk ook andersom). Ik merk dat aan het einde van de week de kinderen al aardig gewend begonnen te raken aan mij en ik ook aan hun. De kinderen zijn ook erg aanrakerig. Vaak als ik wat uitleg of ik kom naast ze zitten dan houden ze graag mijn hand vast of leggen hun hand ergens neer. Ook kwamen ze vrijdag al lekker tussen mij in staan toen ik met de kinderen hun oefentoets ging nakijken. De volgende week zouden namelijk de (nationale) examens zijn ter afsluiting van de eerste periode (van de drie) dus besloot teacher Edith om de kinderen een oefentoets te geven om te zien wat ze wisten. Deze heb ik samen met haar gemaakt, maar ik wist natuurlijk nog niet helemaal wat ze allemaal behandeld hadden in de eerst periode. Toen de kinderen klaar waren met de oefentoets wilde ik deze gaan nakijken toen ik besloot om dit lekker samen met de kinderen te doen. Ik wilde ze betrekken bij hun leerproces en ze laten zien wat goed gaat en waar ze nog aan moeten denken voor de aankomende week. Als ik het namelijk alleen zou nakijken hebben ze er eigenlijk niks aan. Ik merkte dat de kinderen de persoonlijke aandacht erg konden waarderen en het ook prettig vonden, maar sommige kinderen wisten ook niet goed hoe ze er mee om moesten gaan. Tijdens het maken van de toets zag ik ook veel gebeuren dat in Nederland anders zou gaan. Wanneer de kinderen klaar waren met de toets begonnen ze te lopen naar de leerkracht of riepen door de klas heen: “Teacher! I’m finished!” Dit is natuurlijk niet heel bevorderlijk voor de rest van de klas die nog bezig zijn en de stilte die er eigenlijk zou moeten zijn om je te kunnen concentreren op de toets. Ook werd er niets meer gedaan als de kinderen klaar waren met de toets. Normaal gesproken wordt hier door de leerkracht wel voor gezorgd of kunnen de kinderen lekker lezen in hun een boek. Nu zaten de kinderen niets te doen waardoor het steeds rumoeriger wordt. Ik vroeg aan teacher Edith of zij voor volgende week iets van werkbladen of puzzels om op te lossen had voor na de examens, maar ze wist niet goed wat ik bedoelde. Leuk was wel dat toen ik had voorgesteld om de kinderen een puzzel te geven voor na de examens dat zij aan een leerling in de klas een legpuzzel gaf uit de kast. Dit was natuurlijk niet mijn bedoeling. Ik bedoelde met puzzels meer ‘denkpuzzels’ zoals een woordzoeker of een werkblad. Ik vond het wel heel leuk dat zij wel gelijk wat met mijn advies deed. Ik besloot daarom om na de toets even met de kinderen te bespreken wat de regels zijn bij het maken van een toets (stil zijn, niet praten met anderen, anderen niet storen, na de toets nog een keer doorlezen, iets voor jezelf doen als je klaar bent en wat je dus zoal kunt doen in stilte voor jezelf). Ik had besloten om voor maandag maar wat werkbladen te maken en te kijken naar de boekjes in de klas om eventueel te kunnen lezen.
Vrijdag merkte ik ook dat ik wel heel moe was van de hele week stagelopen. Ook had ik de hele week problemen gehad met slapen. Ik kwam nauwelijks in slaap en sliep maar een paar uur (voor mijn gevoel zelfs helemaal niet) per nacht. Ik denk dat het ook kwam door alle nieuwe indrukken hier en het schema waar je aan moet wennen. Je maakt lange dagen en het is ook al vroeg donker (7 uur is het echt pikdonker). Ook eten we door de lange dagen op stage ook vaak pas laat rond half 8. Vaak gaan we vervolgens ook zo’n anderhalf uur daarna al weer naar bed om op te laden voor de volgende dag. Dit maakt dat er een heel ander ritme van je lichaam verwacht wordt en ik denk dat ik daar wel wat moeite mee had.
We eten hier trouwens wel lekker. Ons ontbijt is best uitgebreid. Zo eten we vaak een lekker kommetje yoghurt met ananas/mango/ontbijtgranen/noten, crackertjes en boterhammen met kaas (inmiddels ook met komkommer mogelijk)/pindakaas/salami/avocado. Heerlijk! We eten met z’n drieën trouwens op een dag wel gemiddeld één ananas of watermeloen op. Inmiddels hebben we ook al een keer sperziebonen gegeten, een lekkere pasta pesto (en een niet zo’n lekkere pasta pesto in verband met een verkeerde pesto), we hebben bieten gevonden op de markt en we eten ook vaak wortels als avondeten. Ook maken we lekkere salade van tomaat, komkommer, avocado en wat limoensap (de laatste keer zelfs met een soort fetakaas erdoorheen). Erg lekker! We hebben ook een nieuwe soort groente uitgeprobeerd: dodo (in het Luganda) een soort spinazie-achtige bladgroente die je kunt koken. Deze hebben we gegeten samen met de heerlijke pasta pesto met fetakaas van de boerderij van Theo. Een Nederlandse man van de stichting Bondeko die hier ook in het plaatsje woont. De boerderij die hij runt is een educatieboerderij ‘Anam Cara’. Hij verkoopt hier ook yoghurt, kaas, eieren enzovoort.
Over eten gesproken, we eten ook op stage. Net zoals de kinderen krijgen ook de leerkrachten in de ochtend (ontbijt) en in de middag (lunch) te eten. Voor de kinderen is dit iedere dag hetzelfde: pocho met beans.
Matooke is wel echt de lekkernij onder de bevolking hier. Het is een kookbanaan (groene banaan) die als een soort gepureerde banaan overal bij geserveerd wordt samen met pocho een soort puree van maïsmeel. Samen vormen deze wel de basis van iedere maaltijd hier. Daarnaast of eroverheen ligt vaak een saus/jus. Op maandag en vrijdag eten we hier beans met een soort jus bij (dit is mijn lievelingsmaaltijd van de week trouwens, want deze smaakt het best en valt mij het best). Dinsdag is dit met een soort van roze groundnuts- (smaakt een beetje als een pinda) saus (mijn minst favoriete, omdat ik de saus gewoon niet wegkrijg en zonder de saus de pocho ook te droog is om weg te krijgen). Woensdag/donderdag eten we weer een soort jus met gestoofd rundvlees (waarvan de eerste week dit meer bot was dan vlees bij mij helaas) of vis (die we nog niet gehad hebben). Qua eten kom ik dus eigenlijk niet te kort. Ik krijg mijn bord zelfs niet leeg zoveel dat het is. Ik begin er wel wat aan te wennen nu want inmiddels lukt het mij om de matooke helemaal smikkelend op te krijgen hoewel ze mijn porties volgens mij inmiddels ook maar wat kleiner maken haha. Alleen de pocho krijg ik nog niet helemaal op. Zodra de saus/jus op is wordt het toch wat te droog en krijg ik het niet meer goed weg. Maar klagen mag ik absoluut niet. De kinderen en de leerkrachten hier genieten er in ieder geval heel erg van en schrapen alles leeg. ’s Ochtends staat er een grote mok porridge klaar voor de kinderen en de leerkrachten. Dit is ook weer gemaakt van maïzmeel alleen is het nu zo gemaakt dat het drinkbare (slurpbare) pap is. Eigenlijk smaakt het nergens naar (zoals de meeste pap volgens mij) maar wordt het wat zoet gemaakt met suiker. Ook dit is me nog niet gelukt om op te krijgen… dit komt met name ook omdat ik al ontbeten heb, maar het is ook gewoon heel erg veel. Om half 11 is het pauze voor de kinderen en de leerkrachten tot 11 uur. Voor de leerkrachten is er dan een Ugandese thee (beetje kruiden- en spiceachtig) met een Ugandese snack. Op maandag is er een gekookt ei, dinsdag, woensdag en vrijdag samosa (een bladerdeeg driehoekje met vulling, zoals erwten/groente/beef) en donderdag amandazi (echt precies zoals oliebollen, alleen dan ook weer gemaakt met maïzmeel). Tot zover het eten in Uganda. Nee eigenlijk niet, want afgelopen weekend zijn we twee keer uiteten geweest. Zaterdag in Kampala en zondag in Wakiso (een dorpje verderop). Wat betreft het eten was het een super contrast. In Kampala besloten we na uitbundig weer geshopt te hebben in het winkelcentrum neer te ploffen bij Café Javas. Een café-restaurant voor Ugandese begrippen heel luxe en voor ons Westerlingen wat we gewend zijn. Toen we de menukaart opensloegen was het liefde op het eerste gezicht. Vanaf dat moment hebben wij eigenlijk besloten dat wij álles op het menu lekker vinden en het dan ook allemaal willen gaan proberen (ja het is eigenlijk te erg voor woorden). Van de meest gevarieerde koffiesoorten, salades, curries, kipgerechten, pizza’s, milkshakes, ice-tea’s en ijsjes. Het plan was om wat te gaan drinken, maar je kunt dus al bedenken dat het daar niet bij gebleven is. We hebben hier heerlijk gezeten en ook gegeten. Na afgelopen week hadden Marloes en ik ook echt heel veel zin in een lekkere, frisse, verse, salade, maar het was een ware strijd om te kiezen aangezien alle andere maaltijden ook heel erg lekker klonken. Ik nam toch een caesar salade, de lekkerste die ik ooit gegeten heb, ook omdat we beseften dat we nog álle tijd hebben om alles een keer te proberen deze drie maanden. We zaten zo vol na het eten dat er helaas geen ijsje meer bij kon, maar gezien het feit dat we hier ongetwijfeld nog vaker zullen komen, besloten we dat we deze nog tegoed houden. Zondag besloten we, min of meer op het laatste moment, om naar Wakiso te gaan, omdat toen het half 6 ’s avonds was de stroom uit was, het water op was en ook de voorraad niet meer heel veel inhield. Hier hebben we ook gegeten, alleen wist Derk dat we uit ervaring niet veel aan de (nog best uitgebreide) menukaart zouden hebben, omdat deze meer voor de sier lijkt te bestaan. Hij had gelijk, ze hadden (ja hou je vast) matooke, pocho, rice, peas, fried liver en goatmeat. Dus… Dat werd onze zesde keer die week dat we matooke/pocho zouden eten. Ik besloot toch nog wat avontuurlijks te doen en besloot om voor de goat te gaan. Helaas zonder succes, misschien was ik iets te avontuurlijk, want het was niet zoals ik gehoopt had. Totaal in tegenstelling tot zaterdag besloten Marloes en ik deze avond dat wij hier niet meer per se hoefden te gaan eten.
We hebben de wet ook nog niet overtreden gelukkig. Je mag namelijk niet meer dan zeven dagen achter elkaar stroom hebben. In het begin leek dit heel goed te gaan, maar de laatste tijd gebeurt het erg vaak en ook op hele ongelukkige tijdstippen. Het is nu twee keer gebeurd dat we net willen gaan eten en het ineens pikdonker is. Ja hoor, dan moeten we weer snel op zoek naar onze zaklampjes en kaarsen. Eten bij weinig licht heeft daarentegen ook wel weer iets knus. Maar daarna ook nog afwassen in het donker is minder. Je merkt dat je op een geven moment toch erg de neiging hebt even groot licht aan te doen. Laatst was de stroom zo lang uit geweest overdag dat de hele vriezer ontdooid was… Niet heel erg, omdat wij deze toch al niet konden gebruiken, omdat het deurtje er niet meer voorzit, maar we moesten wel dweilen.
Ook het weer lijkt afgelopen week steeds meer om te slaan. Het is bijna alleen nog maar bewolkt en er valt heel veel regen op het moment. Zowel ‘s nachts als overdag. Dinsdag was de eerste dag van de examens. Om 8 uur zou het eerste examen beginnen. Deze zijn overigens heel officieel. Je kunt het vergelijken met de examens op het middelbaar onderwijs. Echter had het de nacht van maandag op dinsdag al aan één stuk door geregend en geonweerd. Het ging ongelofelijk tekeer buiten. Toen ik dinsdag wakker werd, was het nog niet opgehouden met regenen. We wilden een beetje op tijd op school zijn voor de examens, maar toen wij om kwart voor 8 op school aankwamen zagen wij alle kinderen voor het lokaal staan te schuilen voor de regen, maar niet zoals gebruikelijk aan het ontbijten. Ook viel ons op dat de kinderen helemaal niet naar binnen konden. Alles was nog dicht. Ojee… We vonden één leerkracht op school van P1. We moesten wachten tot de persoon die de sleutels heeft zou komen opdagen. Ik heb mij ontfermt over de onderbouw. We hebben maar wat gezongen en gedanst, geknuffeld en gelachen. Uiteindelijk werden wij bijna een uur later ‘gered’ door de komst van de directeur met de sleutels. De kinderen konden naar binnen en er kon ontbijt gemaakt worden. Het liep dus allemaal gigantisch uit! Uiteindelijk begonnen we om half 10 met het eerste examen. Ik had gezorgd voor wat woordzoekers voor na de toets, maar dit vonden de kinderen nog wel heel erg lastig. Hoe werkt dat eigenlijk zo’n woordzoeker. Hier liep ik dus zelf ook nog even tegen de lamp, want ik was alsnog druk met het uitleggen en beantwoorden van vragen over de woordzoeker.
Deze donderdag zou het laatste examen zijn, maar op woensdagmiddag werd in de krant even bekent gemaakt dat vanaf nu donderdag een nationale feestdag zou zijn en dus iedereen vrij móest zijn in verband met de presidentsverkiezingen. Het werd tussen neus en lippen door vermeld aan ons en de kinderen. Ik vroeg hoe dat nu moest met het examen, maar dit hebben we dan nog maar op woensdag er nog even bij achter geplakt (nadat de kinderen al twee examens hadden gemaakt). Pfoeh… Dus nu zit ik onverwachts thuis mijn blog te typen terwijl het ook al weer de hele dag regent en onweert.
Alle sociale media is ook afgesloten hier in verband met de inhuldiging van de president. Whatsapp en facebook doen het niet meer sinds gisteravond en alle andere vormen van sociale media (maar dat gebruik ik zelf niet).

Ik denk dat ik maar moet stoppen met typen nu. Sorry voor het lange verhaal, maar ik ben bang dat ik anders zoveel vergeet. Ik denk alweer dat ik nog láng niet alles heb verteld, maar het is ook gewoon zoveel in anderhalve week!

Als er vragen zijn hoor ik het wel!

Welaaba! Doeiiii